De filosofie van Gustav is voor het grootste deel bepaald door zijn leraar Joham Skytte.

In dezelfde pose en kleding als zijn leerling. Schilder is onbekend Daarbij speelden Machiavelli en Justus Lipius een grote rol. De laatste is een filosoof geweest uit zuidelijk Nederland, die een gematigde opvatting er op na hield. Maar wel een nuchtere: in de tijd dat er geen godsdienstvrijheid was maar wel veel onrust in de staten, was het beter om godsdienst vrijheid te geven en geen tolerantie ten opzichte van de staat, niemand mocht die aantasten. Dat past natuurlijk perfekt bij het Lutherse geloof. Niet bij de Calvinisten. Maar het land werd overspoeld door Calvinsten uit Noord- Nederland. Bijvoorbeeld was de koning een groot aanhanger van Mauritz van Oranje- Nassau. Die heeft hij in alles nagevolgd. Om meer over hem te weten te komen, nodigde de koning veel soldaten uit die bij Mauritz in het leger waren geweest. En omdat er nu een bestand was in Nederland zochten deze soldaten nieuw werk, dat vonden ze in het Zweedse leger. Soldaten waren beroeps, maar dat veranderde Gustav ii Adolf. Op de oudste zoon na, moesten vanaf dat moment alle Zweedse zonen in dienst.

schilderij van Justus Lippius naar Peter Paul Rubens. De stijl ie vtotaal anders dan de Noord Nederlandse schilders. Het werk is veel romantischer en zachter.

Er was behalve veel kontakt met de Nederlanders ook sprake van indirecte invloed. Zo was de leraar van Gustav ii Vasa, ooit in het leger bij Willem van Oranje geweest en later stuurde de Zweedse gezanten naar Nederaland om de veldheerstrategie van Maurits van Oranje te leren. Daarnaast waren er juristen nodig, want Gustav richtte de eerst gerechtshoven op. Hoe kon dit in een land dat altijd bekend stond om het zogenaamde "tingsrätt". de Ting was een voorloper van de Riksdagen en vond een keer per jaar plaats in Uppsala. Althans zo ging het in de Vikingentijd.Rond 1600 werden de gerechtelijke uitspraken gedaan, door koning en parlement. Maar dat was natuurlijk zeer beperkt. Er waren inderdaad meer hoven nodig.

Hier zijn vier steden die door Gustav ii Adolf gesticht zijn. Söderhamn ligt een flink stuk ten noorden van Stockholm op de hoogte van Mora.In Hälsingland waren veel bekwame beroepssmeden en Gustav drong er op aan dat ze zich in de steden zouden vestigen,anders konden ze beter boer blijven. Een veertigtal smeden gaven hieraan gehoor en verhuisden naar Söderhamn( Zuiderhaven). Ze sloten zich aaneen in het nieuwe Gevärsfaktorie. Op deze wijze hadden ze toegang tot de waterkracht en een goede haven. In 1620 7 september om precies te zijn, kreeg de stad stadsrechten. In het wapen van de stad is dit nog te zien: een vaartuig en pinnas (een model dat in heel Europa werd gebruikt, onder anderen door Columbus) met twee geweren. In de loop van de jaren zou de visvangst en houtverwerking er ook een plaats krijgen. Een echte traditionele stad.De bovenstaande kaart geeft aan hoe deze steden in die tijd ontworpen werden. Allemaal vierkantjes. De tweede stad is Borås. Hetgeen zoveel betekent als woonheuvels. Deze stad werd gesticht om marskramers onderdak te geven en hun produkten op de markt te verkopen. Het was een succes.

In de 17 eeuw, overigens niet lang na Gustav ii Adolfs dood,werd de Suecia-verket opgericht. Hier verzamelde men zogenaamd planschen oftewel platen van het land uit die tijd. Meestal waren het koperdrukken. Op dit moment is dit werk te zien in de Kungliga bibliotek en zelfs zijn er nog platen van te bestellen via internet. Niet eens zo duur, maar de originelen blijven uiteraard in de bibliotheek in Stockholm. Er zijn ook boeken van verschenen, die uiteraard veel kosten of in bibliotheken in te zien zijn. Maar wat er van naar buiten komt is heel bijzonder. Er werden oorspronkelijk vele kunstenaars uit de rest van Europa aangenomen om deze te maken en het resultaat is ronduit geweldig. Heel duidelijk zijn de platen gemaakt naar de stijl van de 17 eeuwse landschapschilders. Iedere plaat was een tableau. Dat wil zeggen men keek als het ware in een theater. Een donkere,dramatische voorgrond eventueel met een repousoir, dat wil zeggen een detail dat helemaal vooraan stond en de afmetingen weergaf, meestal een boom. Daarna de tweede laag vaak bestaande uit taferelen van mensen of dieren en vervolgens een derde met een stad of gebouwen en tot slot het landschap met de luchten. Als je niet beter wist, bestaat Zweden voor twee derde deel uit luchten en een derde is de rest. Heel typerend voor een stijl, die uit het Zuiden kwam. Er was in de rest van Europa al jaren aan gewerkt. De composities zijn meestal erg mooi. Het hoofdonderwerp netjes naast het midden volgens de de gulden snede. Smaakvol gemaakt. Hierbij de enige afbeelding van Jönköping. Het ligt helemaal in de verte onder de vliegende vogels en de boven de laatste zeeboot. Bijna onleesbaar staat er Iunköpia boven. De verhouding zijn hier evenwel niet juist, de boten zijn veel te groot in verhouding. Zo lijkt het meer Vättern een klein meertje en dat is het niet bepaald. Al kun je hier bij Gränna de overkant van het meer zien en ook het eiland Vissingö, inclusief kasteel Vissingborg. Misschien is het kasteel op het eiland te klein. Net als fotograven tegenwoordig wilden de kunstenaars nogal eens iets wijzigen. Vandaar dat de huizen soms monsterachtige afbeeldingen hebben. Maar buiten deze dingen, die op zich eigenlijk wel leuk zijn, is het een fantastische kollektie over de architektuur uit die tijd. Dit maakt het ook zo Zweeds. De steden zijn altijd in rechthoeken gebouwd en de gebouwen waren meestal zeer rechthoekig en strak, maar het is wel mooi en ruim.

Op bevel van Gustav werd de stad verplaatst van een zuidelijker plek tot aan de rand van het meer. Zo lag de stad tussen drie meren: beter beschermd. Helaas zijn de bewoners niet zo tevreden geweest, er heersten teveel ziekten in de stad vanwege het vochtige klimaat. Tyfus een cholera kwamen er voor. Tenslotte vond men dat er hierdoor net zoveel mensen omgekomen waren als in de dertigjarige oorlog. Het was waar, Gustav wilde de steden altijd zoveel mogelijk bij het water hebben,want dat was goed voor de handel en de bescherming, maar niet voor de gezondheid. Of men daar tegenwoordig nog zo over denkt betwijfel ik nogal.

Gustav zou behalve veel Nederlandse schilders ook Nederlandse adviseurs vragen om het hof en de riksdagen opnieuw in te richten. Jammer dat we de namen niet kennen. Maar Hugo Grotius kent iedereen nog wel in Nederland. De koning droeg altijd een exemplaar van Grotius' boeken bij zich en de man werd uiteindelijk door Axel Oxenstierna bedoemd tot ambassadeur. Hierbij een portret van De Groot wederom door M.J. van Mierenvelt.

Hierbij degene die deze drukken heeft gemaakt. Zij komen uit het boek: Gustag II Adolf. Ians person och betydelse Af Nils Lövgren. Hij was priester in Gefle. Maar degene die ongenoemd bleef in dit boek en stond voor de knappe portretten was: Ida Falander

Ida Falander omkring år 1900. Ida Amanda Maria Falander, född den 6 september 1842, död den 6 januari 1927, var en framstående svensk xylograf. Falander illustrerade många tidningar och böcker, främst med porträttbilder. Hon studerade 1864-1866 vid Konstakademien. När Edward Skill 1865 grundade Ny Illustrerad Tidning blev hon hans elev. Åren 1874-1877 var hon föreståndare för hans ateljé. Därefter arbetade hon 1878 en tid hos The Graphic i London. Falander var ogift. Källor [redigera] Falander, Ida i Arvid Ahnfelt, Europas konstnärer (1887) Falander, Ida Amanda Maria i Nordisk familjebok (2:a upplagan, 1907) Svenska män och kvinnor (1944), artikeln signerad Th. N. = Thure Nyman Wikimedia Commons har media som rör Ida Falander

Verschillende materialen geven een verschillend resultaat in de afbeelding. De volgende nette houtsnee geeft een keurige heer weer, die nog van geen kwaad weet. Het zou bijna de nieuwe chef van kantoor kunnen zijn. Zwart wit is hard en toont vaak meer dan kleur, bij deze man is dat soms onthutsend. Het ware karakter is wel te zien.

Een van de rivalen van Gustav ii Adolf was zijn Poolse neef Sigismund. In dit verband is hij op een schilderij te zien, dat het voorbeeld voor vele Europese koningen werd. Het is eindeloos nageschilderd met steeds weer een ander hoofd erop. Staatshoofd dan wel te verstaan. Het meest beroemd is dat van Charles II in Engeland geworden. Maar het ontwerp bestond dus al vele jaren. Wel is de vraag hoe al die schilders van elkaar wisten wat ze nu precies maakten aan andere hoven. Op de een of andere manier bestond er een informatiestroom onder beroepsschilders die niet onder doet voor onze huidige communicatie middelen. Binnen vijftig jaar waren alle koningen zo geschilderd.

Werkelijk tot in de details. Met hond en staf in de hand en het raspaard met het kleine hoofd hoorde daar ook bij. Tegenwoordig komt dit soort paarden niet meer voor. Maar men vond het elegant. Dat zegt ook iets over het houden van paarden. Men was zeer bedreven in het fokken ervan. Men hield elkaar dus goed in de gaten en de schilders konden hierbij blijkbaar goede diensten doen. Dat was in de eeuw daarvoor al eens gebeurd met het tot stand brengen van huwelijken. De schilder werd naar een aantrekkelijk kandidate gestuurd, maakte een schilderij en op basis van dit en de nodige informatie werd er dan besloten of het huwelijk door ging. Zo kun je ontdekken dat bijvoorbeeld Hendrik de achtste van Engeland niet erg veel van knappe vrouwen hield. Ze moesten een intelligent uiterlijk hebben, dat was belangrijker. Over het perspectief van dit schilderij is ook veel te doen geweest. De benen van het paard lijken te lang. De koning in het geheel te kort. Nu klopt dit wel met het werkelijke perspectief, want iets wat verder weg is lijkt kleiner en iets wat dicherbij is lijkt langer. Dat is het nadeel van een moment opname. In werkelijkheid beweegt een paard voortdurend en een ruiter wordt niet alleen van onderen bekeken. Of het nu zo'n mooi uitgangspunt was. Kikvorsperspectief heet dat. Knap is het wel. Maar mooi?

Gustav II Adolf bakelser (gebakjes). Deze hebben langzamerhand al een eigen geschiedenis van 130 jaar. Ooit bedacht in Götenborg. Nu in vele varianten, maar het chocolaatje blijft altijd hetzelfde.

Hoe dan ook zullen de zweden hem herdenken. Dagelijks bij de "fikapaus". (koffie pauze met iets lekkers).

Van de schilder Michiel Janszoon van Mierevelt is het volgende portret Of hij voor de schiderijen van de Zweedse koning reisde is niet bekend. Er werden veel kopieen gemaakt die later in het atelier nageschilderd werden. Dus of het door van Mierenvelt zelf gedaan is, weten we niet. De schildersknechten kunnen een deel geverfd hebben.

Tenslotte een ander schiderij van Axel Oxenstierna van zijn hand.

De man moet schatrijk geworden zijn en heel Europa afgereisd hebben, hij werd immers overal gevraagd. De stijl is bijna altijd hetzelfde. De persoon wordt helemaal of driekwart afgebeeld. Ook bustes komen voor. De bekende tafel met afhangend kleed en meestal ook een meubel aan de linkerkant of de persoon houdt iets in de hand, dat voorwerp moet dan iets meer vertellen over de geportretteerde. Zo heeft koningin Maria Eleonora een rood voorwerp vast, wat moeilijk te identificeren is. Hoewel Rembrandt tegenwoordig de meest bekende schilder is uit de 17 eeuw, is dat zeker niet altijd zo geweest. De nu onbekende Van Mierevelt was destijds veel bekender, vanwege zijn mooie portretten. Het was een lucratieve onderneming. Van Mierevelts stijl was opvallend. Veel dezelfde kleuren in het schilderij, kleding en atrributen hadden vaak dezelfde kleuren. Dat is spannend en het was origineel. Vaak werden mensen uitsluitend in het zwart afgebeeld. De poses verschilden niet veel, naast de persoon stond meestal een tafel met een fraai kleed erop dat in plooien naar beneden viel om het geheel te benadrukken. Kortom de schilder maakte van de gelegenheid gebruik om vele plooien te schilderen. Het plooien schilderen was een vak op zich en helaas niet meer te leren op kunstacademies.

Gustav had ook een zoon, Gustav Gustavson, uit een verhouding met een Nederlandse vrouw' Vermoedelijk Margareths Cabiljauw, die samen met haar ouders een van de eerst inwoners van Göteborg waren.

Maar de strenge hovelingen lieten hem feitelijk niet toe. Hij had teveel temperament. Nee,dat werd niet gewaardeerd. Emoties moesten beheerst worden. De man heeft overigens vele bestuursfuncties gehad en wat ervaring betreft kon hij er mee door. De man was zeer verbitterd, maar hij had erg veel hoge rangen gekregen en was niet inventief genoeg om zijn diensten aan te bieden voor het buitenland. Misschien moest hij gewoon niet aan het hof komen bij zijn zuster Christina. Zij sloot zich aan bij de riksdagen. Een koning moest een ongelooflijk berekende,onemotionele man zijn. En wat nu als je dat niet bent. Tja, koningshuizen veranderen niet zo snel. Overspel is toegestaan, maar je eens belachelijk uitlaten wordt nog steeds niet gewaardeerd. Vader Gustav zelf kon er overigens ook wat van, maar hij was een strateeg. Geen spontane woede uitbarstingen van zijn kant, maar wel berekende scènes aan de onderhandelings tafel, tot en met handgemeen aan toe. Hij durfde. Andere koningen werden flink gemanipuleerd. Gustav kreeg zijn zin. Indertijd was er weinig kennis van de psychologie,dus bleef men het hoofd breken over de redenen van zijn gedrag. Was dit nu spontaan of niet? De bekende puzzel die opgelost werd toen men moest gaan onderhandelen aan de vakbondstafel. Alles is bedacht, het is een spel en blijkbaar hield hij daar van. Tegelijkertijd stond hij bekend als zeer beminnelijk, hetgeen niet zo verbazingwekkend is. De man was zeer begaafd in alle opzichten, dat was duidelijk. En voldeed aan de eis om zichzelf volledig onder controle te hebben.

Eleonora zou tegenwoordig een voorbeeld van een perfecte vrouw en moeder zijn. Natuurlijk vond ze het niet leuk als haar man weg was, natuurlijk wilde ze dat haar kind bij haar woonde. Ze was zeer geëmancipeerd in een tijd, waarin koninginnen zich als marionetten moesten gedragen. Dat ze af en toe plezier maakte met haar man deugde ook al niet. Gustav zelf schijnt er erg tevreden mee geweest te zijn. Maar vond haar ongeschikt als regentes. Dat kreeg ze laten te horen. Tja, wat moest hij met zulke zure mensen. Ze accepteerden haar immers niet. Een verplicht huwelijk? Niet echt, de man heeft haar zelf uitgekozen en vond haar zeer aantrekkelijk. Uiteraard waren er ook afwijzingen geweest. Zoals Edda Brahe, die later met De la Gardie trouwde. Daar is veel om te doen geweest, omdat Eleonora niet echt in de smaak viel. Toen niet tenminste. De berichten over deze huwelijken zijn evenwel zonder uitzondering positief te noemen. Dus de schade was niet zo groot.

Gustav leefde in een mannenwereld en met hen zou hij het grootste gedeelte van zijn leven doorbrengen. Deze groep was hecht en trouw. Zijn leermeester hoorde er ook bij: Het was jammer voor Eleonora dat ze geen man was, want dan had ze hem vaker kunnen zien. Ze schijnt daar zoveel last van gehad te hebben,dat Gustav haar moeder uitnodigde om bij haar dochter te komen wonen. Het hielp niet echt. Eenmaal lukte het Eleonora om een afspraak te maken tussen alle oorlogen door. Uiteindelijk ging dit ook niet door, want het halve hof moest verhuizen als er een koningin op pad ging. Het verhaal is wel komisch, maar ook wel typisch. Zelfs in die tijd kon een stel een afspraak maken bij vrienden of in een herberg. Maar nee, dat lukte dus niet.

Op 26 jarige leeftijd trouwde Gustav met Maria Eleonora van Brandenburg op het kasteel in Kalmar in de bruidszaal. Opmerkelijk is overigens dat zijn bruidspak bewaard is gebleven en dat van zijn vrouw niet.

In deze mooie kerk trouwden zij, hoewel er ook berichten zijn dat ze uitweken naar Stockholm in verband met de pest. Ziehier het slot:

en het land:

Het is de moeite waard om het slot eens te bezoeken vanwege de ligging, die is heel bijzonder vanuit de zee. Het slot lijkt eerder de zee te domineren dan het land.

Dit mooie schilderij van Maria Eleonara van Brandenburg is gemaakt door E.J. Van Mierenveld Uiteraard was zij de vrouw van Gustav.

Ik heb dit met opzet hier neer gezet omdat het opvalt hoe zeer hun dochter Kristina op haar moeder lijkt.

De oudste kaart van Stockholm 1625 met de zogenaamde malmarna (wilde gronden) Tegenwoordig zijn dat stadswijken, zoals södermalm. Bron Stockholm archief

Jacob Eldfas werd in Estland geboren rond 1600. Hij stierf ongeveer vijftig jaar later en werkte voor de adel in de omgeving van de Oostzee. Heel bijzonder is dit schilderij: Astrale verschijnselen in de lucht boven Stockholm:

Behalve de luchten boven Stockholm valt op hoe klein deze stad nog was. Ondanks dat het toen al de hoofdstad was. Hierbij een kaartje van het eiland Stockholm dat eerst Angliv heette. Of het laatste schilderij nu een kopie is, is niet duidelijk. Er zijn er namelijk meer van. Al in 1535 was het zo geschilderd.

Kopieren deed men graag, men beschikte immers niet over de drukpersen die er tegenwoordig zijn, dus werd er vollop gekopieerd.

Deze schilderijen kunnen ontroeren en ook blij maken. De kleuren zijn typisch. Blauw, bruin of zwart was vaak de achtergrond. Dat maakte het portret deftig, maar vooral stabiliseerde het de verf. De kunstenaars uit die tijd hadden geen chemie gestudeerd, maar deze schilderijen conserveren zichzelf. Vergelijk dat eens met de schilderijen van het impressionisme. Vrolijk,bont en veelkleurig, maar helaas enorm aan lichtslijtage onderhevig. Zwart en bruin nemen alle kleuren op. Dat ziet er ongelooflijk chique en kostbaar uit. In feite was dat ook zo. Zwart was een dure kleur en daarom sterk in de mode. In de 16e eeuw had men eindelijk een goede zwarte kleur ontdekt, die natuurlijk amper te maken en te betalen was. Daarom werd zoveel mogelijk in die kleur geschilderd. Toch maakt het de voorstelling mooi.

Opvallend is de blauwe plooi van het tafelkleed, wat als het ware en soort aandachtstrekker is: Kijk hier!! Bovendien is blauw ook een contrastkleur van bruin, bruin werd vaak gezien als een variant van geel. Heel donker geel dus. Het is niet te ontkennen dat die combinatie het zeer goed doet. Het heeft iets lieflijks. Maar wie is nu de schilder: Jakob Elbfas in ongeveer 1630. Wel dat was toch ook de schilder van het schilderij: koning met kantenkraag als ik met niet vergis.

Hoe verschillend de man beoordeelt werd blijkt uit de volgende uitspraken: van Wallenstein zijn militaire tegenstander zei: je moet naar zijn vuisten kijken en niet naar zijn grote mond. Zelfs in onze tijd, komen dergelijke veroordelingen nog voor: Otfried Preusler een bekende kinderboekenschrijver vertelde in het boek: Het spookje over de tijd dat de Zweden in Duitsland waren. Het spookje woont in de kerktoren al 400 jaar en wordt per ongeluk midden op de dag wakker. Hij ziet en hoort Zweedse militairen in het stadje, niet wetend dat het hier om een herdenking gaat van de bevrijder. Casper, want zo heette hij, doet zijn uiterste best om de herdenking te verstoren en dat lukt hem ook nog. Gelukkig wordt de kerkklok weer op het juiste tijdstip gezet en de volgende 400 jaar brengt Casper dus in alle rust door met zwerven over de kantelen. http://www.lemniscaatkrant.nl/dynamic/themaboeken.php?thema=Sprookjes